Khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ

Trẻ em khỏe mạnh thông minh thường phát triển về ngôn ngữ rất nhanh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, nếu trẻ có ngôn ngữ tốt thường có trí tuệ phát triển. Nhưng trên thực tế có những trẻ lại không phát triển ngôn ngữ bình thường theo đúng độ tuổi. Vì vậy, phải khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ như thế nào là câu hỏi được rất nhiều bậc cha mẹ quan tâm.

1. Cách khắc phục

1.1.Khắc phục trẻ chậm nói

a) Diễn tả thành lời những việc bạn làm

Điều này đòi hỏi rất nhiều sự kiên nhẫn của chính cha mẹ và người chăm sóc trẻ. Việc giải thích cho trẻ bạn đang làm gì sẽ giúp con mở rộng vốn từ và gắn kết các từ với đồ vật, sự vật trong cuộc sống.

b) Những cuộc dạo chơi “gây quỹ từ mới”

Đưa trẻ đi dạo quanh khu nhà của bạn là cách rất tốt giúp trẻ làm quen với từ mới. Những cuộc thám hiểm vừa thú vị vừa quen thuộc kiểu này sẽ khiến trẻ đủ hào hứng nhưng không quá sợ sệt để có thể học từ mới. Hãy cho trẻ đuổi theo chú chuồn chuồn hay ngồi quan sát các anh chị hàng xóm chơi đùa và nói với trẻ về tất cả những gì bạn nhìn thấy.

c) Cùng con đọc sách

Sách chính là liều thuốc thần kỳ. Khi ôm trẻ trong lòng, cầm trên tay cuốn truyện tranh, đọc cho con những vần thơ ngộ nghĩnh, bạn sẽ giúp trẻ làm quen với các từ mới, những vần điệu mới, để trẻ hiểu rõ hơn về cách mà mọi người nói. Hãy tạo thói quen đọc sách cho con hàng ngày, mỗi khi cha mẹ rảnh rỗi.

d) Diễn tả thành lời những trải nghiệm mới

Những chuyến du ngoạn tới công viên, về thăm quê hay các trò chơi mới đều là những hoạt động thú vị, mang lại cho trẻ cơ hội trải nghiệm mới. Hãy dùng các từ mới để tả cho trẻ nghe về những trải nghiệm này. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên cho con cơ hội nói về những gì bé nhìn thấy và cảm nhận, chẳng hạn bé nghĩ gì về chú khỉ vui nhộn ở công viên, chú gà con xinh xắn ở sân nhà bà ngoại hay những điều kỳ diệu khác mà bé đã gặp.

e) Hát cho bé nghe

Hát cho con nghe các bài hát thiếu nhi là cách rất tốt giúp trẻ ghi nhớ từ mới, dạy trẻ cách phát âm đúng các từ chỉ màu sắc, tên các con thú và nhiều khái niệm đơn giản khác.

f)Tìm kiếm sự hỗ trợ của chuyên gia

Nếu tiếp tục nhận thấy trẻ tiến bộ rất ít trong vòng vài tháng thì nên tìm kiếm sự giúp đỡ của các chuyên gia.

1.2.Khắc phục trẻ nói lắp

Nói lắp là một rối loạn lời nói trong đó dòng chảy bình thường của ngôn ngữ bị phá hủy bởi các âm thanh hay từ ngữ bị lắp lại hoặc kéo dài. Trẻ cũng có thể gặp nhiều khó khăn khi bắt đầu câu nói. Phần lớn các trẻ đều thoát khỏi tình trạng nói lắp khi lớn lên.

Cha mẹ có thể giúp con bằng cách:

• Thỉnh thoảng nói với con về chứng nói lắp. Cho trẻ hiểu rằng bạn chấp nhận thực tế này và động viên con.
• Tìm hiểu các cách giao tiếp với người bị nói lắp.
• Nói với con một cách hết sức từ tốn.
• Hàng ngày dành chút thời gian thư giãn chỉ có mẹ và con với nhau. Hãy làm theo mệnh lệnh của con, để con được làm người chỉ huy, là trung tâm của sự chú ý.
• Các thành viên trong gia đình không cắt ngang lời nói của nhau, không tranh nhau nói.
• Giảm tốc độ sống trong gia đình, nhất là tốc độ trò chuyện.
• Nếu bé được điều trị chứng nói lắp thì đừng đặt yêu cầu ngôn ngữ của trẻ phải hoàn hảo. Chỉ nên chờ đợi bé có lời nói tự nhiên hơn, ít từ bị lắp hơn.
• Khi nói chuyện với trẻ, hãy để mắt của bạn tiếp xúc với mắt trẻ và nói từ từ. Điều này sẽ giúp trẻ bắt chước theo những hành động của bạn.
• Luôn nở một nụ cười và kiên nhẫn để trẻ bớt căng thẳng khi giao tiếp. Trẻ nhỏ thường nói lắp do căng thẳng. Vì vậy, cha mẹ hãy cố gắng cho trẻ một không gian thoải mái và yên bình khi ở nhà. Điều này sẽ giúp trẻ giảm bớt sự lo lắng.

1.3.Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ từ sớm

• Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ phụ thuộc rất nhiều vào môi trường sống. Hãy cho trẻ cơ hội giao tiếp và tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau.
• Bắt đầu nói chuyện với bé ngay từ khi mới sinh ra. Trẻ sơ sinh cũng có thể nghe được lời nói.
• Đáp lại những tiếng gừ gừ hay lời bi bô của bé.
• Chơi với bé những trò đơn giản như ú òa.
• Lắng nghe trẻ. Nhìn trẻ khi con nói chuyện với bạn. Cho bé thời gian để trả lời bạn ( hãy đếm tới 5 hoặc 10 trước khi bạn phá vỡ sự im lặng).
• Khuyến khích bé kể truyện và chuyện trò với các bạn nhưng đừng cố tìm cách bắt bé phải nói.
• Đọc truyện cho trẻ nghe. Chọn sách phù hợp với lứa tuổi của con, nếu trẻ không thích nghe lời thoại thì giải thích các hình vẽ cho bé.
• Hát cho bé nghe, tốt nhất là hát trên nền nhạc. Việc học các bài hát mới sẽ giúp trẻ học thêm từ mới và sử dụng các kỹ năng ghi nhớ, nghe và thể hiện ý tưởng bằng từ ngữ.
• Mở rộng câu nói của trẻ, ví dụ bé nói “ô tô”, bạn có thể nói “Con muốn lấy ô tô!”.
• Nói chuyện thật nhiều với trẻ. Nói cho trẻ biết bạn đang làm gì trong khi làm các việc nhà.
• Tổ chức các buổi đi chơi, điều này sẽ giúp cha mẹ có thêm thông tin thú vị để nói với con trước, trong và sau buổi đi chơi.
• Cho con xem các bức ảnh gia đình và giải thích về những bức ảnh đó.
• Trả lời con mỗi khi con nói, coi đó như một phần thưởng cho việc con nói.
• Đặt cho con thật nhiều câu hỏi.
• Dùng cử chỉ cùng với lời nói.
• Đừng cố sửa lỗi ngữ pháp của con. Thay vào đó, cha mẹ chỉ cần dùng câu có ngữ pháp đúng để minh họa.
• Chơi riêng với trẻ và nói về các đồ chơi hay trò chơi hai mẹ con đang chơi.
• Cho trẻ chơi với các bạn có khả năng ngôn ngữ nhỉnh hơn một chút.

2. Phòng tránh rối loạn ngôn ngữ ở trẻ

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, muốn tránh hoặc hạn chế tối đa sự rối loạn ngôn ngữ ở trẻ em thì biện pháp quan trọng hàng đầu chính là các bậc phụ huynh và người thân trong gia đình phải tránh hoặc hạn chế việc cho trẻ từ 0 - 3 tuổi tiếp xúc với tivi, máy tính, máy chơi game, điện thoại... vì đây chính là giai đoạn trẻ em bắt đầu xây dựng những cơ sở về khả năng ngôn ngữ của mình.

Trái lại, phải tăng cường cho trẻ em giao tiếp trực tiếp để hướng dẫn cho trẻ làm quen với các đồ vật, hành động, cử chỉ liên quan đến các yêu cầu và ước muốn của chúng. Trong biện pháp giáo dục trực tiếp này, cô nuôi dạy trẻ hoặc người lớn sẽ cùng tham gia vào các trò chơi, các bài học để hướng dẫn uốn nắn cho trẻ nghe, nói chuẩn lời nói, từ ngữ... giúp trẻ phát triển khả năng nghe, nói, sử dụng ngôn ngữ đúng. Nhờ đó trẻ sẽ trở nên mạnh dạn hơn trong giao tiếp và biết sử dụng các từ ngữ cần thiết để biểu đạt nhu cầu hay biểu lộ tình cảm của mình.

Cha mẹ và những người thân trong gia đình luôn luôn khuyến khích khả năng nói, hát, tham gia các trò chơi, tăng cường cho trẻ tiếp xúc với những hoạt động hấp dẫn. Khi dạy trẻ nghe và nói, phụ huynh cũng không nên gò ép trẻ phải có tiến bộ ngay trong việc học các từ mới mà cần kiên trì, dạy trẻ mỗi ngày một số từ và câu nói mới.