Cẩm nang chăm sóc trẻ sau sinh mổ các mẹ Gen Z cần biết!

Trên thực tế, do nhiều lý do khách quan và chủ quan nên trẻ sinh mổ sẽ có nguy cơ miễn dịch kém và dễ mắc các bệnh truyền nhiễm hơn so với trẻ sinh thường [1]. Vì thế, để bé có thể thích nghi tốt hơn với môi trường xung quanh và lớn lên một cách khỏe mạnh, sau đây là những điểm bố mẹ nên chú ý trong quá trình chăm sóc trẻ sau sinh mổ.

Trẻ sinh mổ có những “nhu cầu” đặc biệt mẹ cần thấu hiểu!

Trẻ sinh mổ có nguy cơ gặp phải các vấn đề về hệ miễn dịch, hô hấp hay tiêu hoá, chủ yếu đến từ các nguyên nhân như sau:

Đối với hệ miễn dịch

Từ lâu, các nghiên cứu đã chứng minh sức khỏe hệ tiêu hoá và hệ miễn dịch có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Ở người trưởng thành, đường ruột chứa khoảng 100 nghìn tỷ vi khuẩn khiến nơi đây trở thành vị trí tương tác giữa vi khuẩn và cơ quan miễn dịch, giúp điều hoà miễn dịch của cơ thể [2].

Ở trẻ sinh thường, khi đi qua đường sinh tự nhiên của mẹ, trẻ sẽ có cơ hội tiếp xúc với các lợi khuẩn. Trong khi đó, trẻ sinh mổ lại “bỏ lỡ” điều này. Thay vào đó, các vi khuẩn ở môi trường bệnh viện lại chiếm ưu thế hơn [3]. Điều này khiến trẻ sinh mổ dễ bị mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột và gây ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ miễn dịch. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy trẻ sinh mổ cũng có nguy cơ miễn dịch kém hơn 1,5 lần so với trẻ sinh thường và nguy cơ này có thể kéo dài cho đến khi bé 5 tuổi [4], [5].

Ngoài ra, theo một nghiên cứu được thực hiện trên 9000 trẻ em vào năm 2005, trẻ sinh mổ có nguy cơ cao mắc dị ứng xoang mũi, dị ứng thực phẩm, chàm da… hơn trẻ sinh thường. Thậm chí, một số đứa trẻ được theo dõi đến khi 40 tuổi vẫn có khả năng mắc đái tháo đường cao hơn so với những trẻ sinh thường khác [5].

Đối với hệ hô hấp

Trẻ sinh mổ thường có tỷ lệ thở khò khè cao hơn trẻ sinh thường là 2,7%, khả năng mắc hen suyễn và nhiễm trùng đường hô hấp tái đi tái lại cao hơn các trẻ khác lần lượt là 2% và 1,2% [6]. Theo các nghiên cứu khoa học, có 2 nguyên nhân chính dẫn đến vấn đề này:

• Đây là hệ quả của việc đường ruột không nhận được sự cư trú và bảo vệ của hệ vi sinh vật có lợi từ âm đạo mẹ, làm cho hệ miễn dịch trẻ có thể yếu hơn so với bình thường [6].
• Do không phải chịu lực ép khi chui qua ống sinh của mẹ nên phổi của trẻ còn sót lại nhiều dịch nhầy. Phổi không được làm sạch tốt để chuẩn bị cho việc tiếp nhận oxy khiến trẻ hay gặp tình trạng khó thở, thở khò khè ở những ngày đầu và tăng nguy cơ hình thành các bệnh liên quan đến hô hấp trong quá trình trưởng thành [3], [6].

Với nguy cơ có sức đề kháng yếu hơn bình thường, việc chăm sóc trẻ sau sinh mổ nên được cha mẹ chú ý hơn. Tuy nhiên, bạn cũng không cần phải quá lo lắng vì trẻ sinh mổ được chăm sóc tốt vẫn sẽ có khả năng tránh được những rủi ro tiềm ẩn này.

Đối với hệ tiêu hoá

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các lợi khuẩn được tìm thấy trong đường ruột của trẻ sơ sinh rất giống với những vi khuẩn được tìm thấy trong ống sinh (âm đạo) mẹ. Điều này chứng tỏ việc sinh thường giúp bé có cơ hội được tiếp xúc với các lợi khuẩn tại đây, giúp cho hệ tiêu hoá vừa sinh ra đã được kế thừa và bảo vệ bởi hệ vi sinh vật từ mẹ [3].

Trong khi đó, đa phần đường ruột của bé sinh mổ thường chứa các vi khuẩn được tìm thấy trên da mẹ nếu được thực hiện phương pháp kề da sau sinh hoặc các vi khuẩn có trong môi trường bệnh viện [6]. Điều này vô hình trung khiến hệ tiêu hoá vốn còn non nớt của trẻ càng yếu hơn và dễ gặp một số bệnh liên quan đến đường tiêu hoá như táo bón, tiêu chảy, bệnh Celiac… [5], [7], [8].

Một nghiên cứu ở Đức trên 865 trẻ sơ sinh cho thấy trẻ sinh mổ có nguy cơ mắc tiêu chảy cao gấp 2 lần trẻ sinh thường [9]. Ngoài ra, một số báo cáo cũng chỉ ra rằng việc sinh mổ làm gia tăng 30% nguy cơ mắc viêm dạ dày ruột ở trẻ trên 1 tuổi [10].

Chăm sóc trẻ sau sinh mổ đúng cách để con phát triển toàn diện

Chú ý chế độ dinh dưỡng

Dinh dưỡng là một trong những yếu tố quan trọng đối với quá trình hình thành và phát triển hệ miễn dịch. Theo các chuyên gia khuyến cáo, sữa mẹ là loại sữa tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Một đứa trẻ ra đời, dù bằng việc mổ lấy thai hay sinh thường cũng nên được cho bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu sau sinh [11].

Trong sữa mẹ có chứa hàng trăm đến hàng nghìn chất dinh dưỡng có đặc tính sinh học riêng biệt giúp tăng đề kháng và bảo vệ cơ thể, tiêu biểu như:

• HMO (Human Milk Oligosaccharides): Đây là một trong những dưỡng chất quan trọng, có hàm lượng lớn thứ 3 trong sữa mẹ [12]. Có khoảng 15 cấu trúc HMO đã được các nhà khoa học tổng hợp thành công, trong đó có 5 loại HMOs nổi bật nhất là 2′-FL, 3-FL, 6′-SL, LNT, 3′-SL [13]. Theo nhiều nghiên cứu, HMO giúp trẻ tăng khả năng miễn dịch với virus cúm; đồng thời, thúc đẩy sự phát triển của lợi khuẩn Bifidobacteria, góp phần làm hạn chế tình trạng tiêu chảy ở trẻ [14], [15]. Đặc biệt, 2’-FL HMO còn được chứng minh lâm sàng giúp giảm đáng kể nguy cơ nhiễm trùng hô hấp ở trẻ đến 66%, ngăn ngừa mầm bệnh [16], [17].
• Nucleotides: Hoạt chất quan trọng tham gia vào nhiều hoạt động sống của tế bào và giúp tăng cường các phản ứng miễn dịch. Đặc biệt, nucleotides còn giúp hỗ trợ tăng khả năng sản xuất kháng thể nhiều hơn 86% sau khi tiêm vaccine HIB [18], [19], [20]. Đây là một loại vaccine có thể giúp bảo vệ trẻ trước nguy cơ mắc các bệnh viêm màng não, viêm phổi và một số loại bệnh viêm nhiễm nguy hiểm khác do vi khuẩn HIB gây ra [21].
• Lợi khuẩn: Bifidobacterium hay Lactobacillus là những lợi khuẩn thường được tìm thấy trong sữa mẹ và đường ruột của trẻ dưới 6 tháng tuổi. Những loại vi khuẩn này có thể giúp thúc đẩy phát triển hệ tiêu hoá và miễn dịch ở trẻ [22].

Nếu như mẹ không đủ điều kiện để con bú tự nhiên, mẹ hãy cố gắng lựa chọn công thức sữa có các thành phần giúp bé sinh mổ tăng cường hệ miễn dịch như HMO, Nucleotides, lợi khuẩn BB-12 – một chủng lợi khuẩn thuộc giống Bifidobacterium.

Thực hiện da kề da với con sau sinh

Thông thường với phương pháp này, bé sẽ được đặt lên ngực trần của mẹ ngay sau khi mới sinh xong, sao cho da bé được tiếp xúc trực tiếp với da mẹ. Nhiệt độ của mẹ không những làm bé cảm thấy an toàn hơn mà một số lợi khuẩn từ da mẹ cũng nhân đó được truyền sang cho con, giúp nâng cao sức đề kháng và cải thiện hệ miễn dịch, đặc biệt là với các trẻ sinh mổ [4], [23].

Tiêm phòng đầy đủ theo khuyến cáo

Tiêm phòng là cách an toàn và hiệu quả giúp trẻ phòng ngừa các căn bệnh nguy hiểm như viêm gan B, sởi, quai bị, thủy đậu… Đặc biệt nếu con bạn gặp các vấn đề về hen suyễn, các mẹ hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để cân nhắc cho bé đi tiêm phòng cúm theo lịch tiêm phòng hằng năm [24], [25].

Trên đây là một số thông tin về việc chăm sóc trẻ sau sinh mổ mà Marry Baby muốn chia sẻ cùng bạn. Hy vọng các thông tin này sẽ giúp các mẹ Gen Z thêm yên tâm khi chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ sinh mổ.