Trẻ 4 tuổi phát triển thể chất và tâm lý như thế nào?

Trẻ 4 tuổi luôn tìm cách làm chủ bản thân và tự đưa ra quyết định trong mọi tình huống. Đó còn là những em bé cực kỳ sáng tạo và có khả năng tập trung cao độ.

Mẹ dễ dàng nhận thấy con có thể ngồi tập trung hàng giờ với món đồ chơi yêu thích. Về mặt xã hội, con rất thân thiện và thích trò chuyện, tiếp xúc với mọi người. Khi thất vọng hay vui mừng, con đều thể hiện cảm xúc một cách rõ ràng.

Mẹ có thể tìm hiểu thêm sự phát triển ở trẻ 4 tuổi để biết con còn biết làm gì nữa nhé.

1. Sự phát triển thể chất và tâm lý của trẻ 4 tuổi

1.1 Các chỉ số chiều cao, cân nặng của trẻ 4 tuổi

Nhắc đến sự phát triển của bé 4 tuổi, chắc chắn mẹ sẽ rất muốn biết chỉ số cân nặng, chiều cao của con có đạt chuẩn hay không.

Bé gái và bé trai 4 tuổi nặng bao nhiêu kg? Thông thường ở giai đoạn 4-5 tuổi:

• Bé gái nặng 16,1 đến 18,2kg, cao 102,7 đến 109,4cm.
• Bé trai nặng 16,3 đến 18,3kg, cao 103,3 đến 110cm.

Bây giờ, cậu bé cô bé của mẹ đã cao cả mét rồi. Đi kèm với sự phát triển về mặt thể chất, con còn đạt các cột mốc sau về khả năng vận động, nhận thức.

1.2 Các mốc phát triển tâm lý nhận thức của trẻ 4 tuổi

Sự phát triển về thể chất của trẻ 4 tuổi

Trẻ em học hỏi thông qua vui chơi. Ở độ tuổi 4-5, bé không chỉ biết chạy, nhảy, ném bóng, đá bóng, leo trèo, đu dây một cách dễ dàng mà còn có thể làm nhiều việc khác nữa như:

• Đứng một chân hơn 9 giây.
• Dùng thìa và nĩa thành thạo.
• Vẽ được người với phần thân.
• Có thể xếp chồng ít nhất 10 khối.
• Tự mặc quần áo, đánh răng, đi vệ sinh.
• Có thể lộn một vòng hoặc trồng cây chuối.
• Đi bộ (chạy) lên xuống cầu thang dễ dàng.
• Nhìn và bắt chước vẽ các hình tam giác, vuông, tròn.

Sự phát triển về mặt ngôn ngữ của trẻ 4 tuổi

Vốn từ vựng của trẻ 4 tuổi có thể có đến khoảng 500 – 1.000 từ. Tuy nhiên, số lượng từ mà trẻ dùng hàng ngày thường ít hơn con số này.

Trong giai đoạn này, con đã có thể nói được những câu dài hơn 5 từ một cách trôi chảy. Con kể vắn tắt lại một tính huống diễn ra trong ngày; hoặc câu chuyện do con tưởng tượng,..Không những vậy, còn cũng đã hát theo giai điệu của những bài hát quen thuộc.

Trẻ con 4 tuổi là giai đoạn con tò mò và ham học hỏi. Con trở nên tự tin khi trò chuyện với mọi người hơn, nhờ vào vốn từ vựng và khả năng diễn đạt của mình.

• Con có thể nói những câu dải.
• Thuộc lòng nguyên bài thơ hoặc bài hát.
• Biết sử dụng thì tương lai, chẳng hạn như: “Mai mình sẽ đi công viên nhé mẹ”.
• Thường đặt câu hỏi liên tục khi giao tiếp để thỏa mãn óc tò mò, thích khám phá.
• Có thể kể một câu chuyện dài, nhiều tình tiết hoặc kể lại những sự việc con đã trải qua trong ngày.

Trẻ 4 tuổi biết làm gì với sự phát triển về mặt nhận thức

Hầu hết trẻ 4 tuổi đều bắt đầu nắm bắt được các khái niệm trừu tượng thông qua việc trẻ hiểu được thời gian giữa ngày và đêm; nhận diện hình dạng; màu sắc; tín hiệu đèn giao thông; một số chữ cái và con số,…

Cả bé trai và gái 4 tuổi, các con sẽ bắt đầu biết lắng nghe tốt hơn. Việc này phục vụ cho quá trình học hỏi của con. Con lắng nghe những câu chuyện của mọi người; quan sát vật dụng trong nhà và môi trường xung quanh nơi con sống.

Con không những chỉ trả lời những câu hỏi của mẹ một cách đơn giản, mà con còn có khả năng thể hiện cảm xúc.

• Con biết đếm từ 10 trở lên.
• Khả năng tập trung tốt hơn.
• Nhận ra một số bảng chỉ dẫn quen thuộc trên đường.
• Nhớ địa chỉ, số điện thoại của bố mẹ (nếu được dạy).
• Biết sắp xếp các đối tượng theo hình dáng và màu sắc.
• Nhận biết, gọi đúng tên một số màu sắc và hình dạng cơ bản.
• Hiểu khái niệm đối lập như đầy/vơi, giống/khác, hơn/kém, cao hơn/thấp hơn.
• Có thể ghi nhớ tình tiết của các câu chuyện xảy ra trong ngày; thời gian ngắn.
• Con hiểu khái niệm ngày đêm. Phân biệt các hoạt động diễn ra khác thời gian.
• Hiểu các khái niệm khó như chất lượng (tốt/xấu), số lượng (nhiều/ít), chất liệu (nhựa/thủy tinh/sắt…)
• Hiểu được những yêu cầu có từ 3 hành động. Ví dụ: “Con hãy cất sách đi, đánh răng rồi đi ngủ”.
• Bắt đầu hỏi nhiều câu hỏi dạng như: “Khi nào?”, “Bao nhiêu?”, “Tại sao?” và rất tò mò về công dụng các đồ vật

Tâm lý trẻ 4 tuổi: Sự phát triển về mặt xã hội và tình cảm

Tâm lý trẻ 4 tuổi như thế nào? Nếu trước đây trẻ tự cho mình là trung tâm thì giờ đây con hiểu rằng không hẳn lúc nào mình cũng được ưu tiên hàng đầu. Trẻ bắt đầu hiểu về cảm xúc của người khác. Đồng thời, con có khả năng vượt qua các xung đột và kiểm soát cảm xúc của mình tốt hơn.

Các mốc phát triển tâm lý của trẻ 4 tuổi về mặt cảm xúc, tình cảm, xã hội, cụ thể như sau:

• Thể hiện sự tức giận bằng lời nói thay vì hành động.
• Nhận thức được sự khác biệt giữa ước mơ và thực tế.
• Thích có nhiều bạn bè và biết chia sẻ, nhường nhịn khi chơi cùng.
• Biết quan tâm hỏi han khi thấy bạn bè, bố mẹ, anh chị, người thân không vui.
• Hiểu và tuân theo các quy tắc nhưng thỉnh thoảng vẫn bướng bỉnh và bất hợp tác.

Trẻ 4 tuổi có thể nhận ra giới tính của mình

Trong bài viết Cách giáo dục giới tính cho trẻ phù hợp cho từng lứa tuổi, trẻ 4 tuổi con đã bắt đầu nhận ra được giới tình của mình. Con sẽ thường xuyên hỏi mẹ về sự khác nhau giữa hai bộ phận sinh dục. Lúc này cha mẹ cần phải cởi mở hết mức với con, tránh nói ẩn dụ.

Chính vì sự tò mò này, mà trẻ thường xuyên chạm vào bộ phận sinh của mình. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng dặn dò con rằng, không ai được chạm vào vùng kín của con ngoại trừ cha mẹ, và bác sĩ. Đồng thời mẹ cũng cho trẻ biết về những hành vi xâm hại tình dục ở trẻ (nếu con có thể hiểu).

>>> Mẹ có thể quan tâm Vì sao bé trai hay nghịch bộ phận sinh dục?

1.3 Các vấn đề thường gặp ở trẻ 4 tuổi

Dấu hiệu trẻ 4 tuổi chậm phát triển mẹ cần lưu ý

2. Hướng dẫn cha mẹ chăm sóc trẻ 4 tuổi

2.1 Dinh dưỡng cho trẻ 4 tuổi

Trẻ 4 tuổi cần nhiều năng lượng cho các hoạt động thể chất; và học tập hàng ngày. Nên thực đơn cho bé 4 tuổi sẽ cần được bổ sung một lượng lớn nguồn năng lượng. Bên cạnh đó, mẹ cần tránh để trẻ hình thành một số thói quen kém lành mạnh.

Trẻ uống nhiều nước ép trái cây tốt không?

Không ít mẹ nghĩ rằng nước ép trái cây cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất, nên đã cho con uống thay cả nước lọc. Đây là quan niệm hoàn toàn sai lầm.

Do nước trái cây chứa nhiều đường nên dễ làm trẻ bị sâu răng. Hơn nữa, đối với trẻ trên 6 tháng mẹ không nên cho con uống quá 120ml nước ép trái cây mỗi ngày. Nếu uống nhiều và thường xuyên sẽ gây hại cho hệ tiêu hóa.

>>> Mẹ có thể xem thêm: Nước ép trái cây đóng chai có tốt cho trẻ con không?

Trẻ uống nhiều sữa tươi có tốt không?

Đã từng xảy ra nhiều trường hợp trẻ thiếu máu nghiêm trọng vì uống nhiều sữa tươi. Nguyên nhân là do trẻ uống nhiều sữa sẽ làm con bị no; và dẫn đến chán ăn.

Lâu dần, trẻ dễ bị thiếu máu do thiếu dinh dưỡng. Vì sữa tươi không thể cung cấp đủ hàm lượng dinh dưỡng hàng ngày cho trẻ.

Ăn các thực phẩm gây dậy thì sớm

Dậy thì sớm là hiện tượng mà không cha mẹ nào muốn xảy ra ở con mình. Thế nên, khi thiết kế thực đơn cho bé 4 tuổi, mẹ lưu ý những điều sau:

• Sữa đậu nành.
• Rau củ trái mùa.
• Thịt cổ gia cầm, nội tạng động vật.
• Thuốc bổ như vitamin tổng hợp, thuốc bắc (nấu gà tần…).
• Thức ăn nhanh, các thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ, nhiều muối.

>>> Mẹ có thể xem thêm: 10 món ngon dành cho bé biếng ăn

2.2 Hoạt động để trẻ 4 tuổi phát triển tốt

Sau đây là những điều mẹ nên làm để giúp con học hỏi và phát triển:

• Hãy để trẻ tự giải quyết mâu thuẫn khi chơi với bạn.
• Hướng dẫn trẻ cách quản lý cảm xúc, nhất là khi con tức giận hoặc quá khích.
• Tạo điều kiện để con tham gia các hoạt động viết, vẽ, tô màu, cắt dán thủ công.
• Giao cho con làm việc nhà để dạy bé về trách nhiệm và sự sẻ chia trong gia đình.
• Dạy trẻ những biển báo thông dụng được thấy trên đường hoặc hướng dẫn trong sách.
• Trò chuyện với trẻ mỗi ngày, hỏi về các hoạt động của con ở trường, điều gì làm con vui và không vui, con thích chơi với bạn nào nhất, tại sao…
• Duy trì thói quen đọc cho con nghe mỗi ngày và không quên đặt những câu hỏi mang tính chất gợi mở, kích thích trẻ tư duy như “Con nghĩ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?”.

2.3 Bé 4 tuổi cần học những gì?

• Dạy con học chữ cái.
• Dạy con học tiếng anh.
• Dạy bé học toán theo phương pháp Finger Math dễ hiểu.

2.3 Rèn luyện các kỹ năng khác cho bé

Dạy con cách nói xin lỗi

Bé 4 tuổi cẩn học những gì? Hãy dạy con nói lời xin lỗi. Trẻ 4 tuổi vẫn chỉ là một đứa trẻ sống với bản năng và nhận thức đơn sơ nhất. Vì vậy, khi con phạm lỗi, điều mẹ có thể làm là uốn nắn trẻ, dạy con xin lỗi và giúp trẻ phân biệt đúng sai.

Với vai trò là mẹ, khi con biết nói xin lỗi, mẹ hãy giải thích cho con, và tuyệt đối không đưa con vào tình thế hối lỗi tột cùng. Khi trẻ lớn hơn, các con sẽ dần có được nhận thức và sự đồng cảm đối với mọi người.

Mẹ có thể dạy trẻ 4 tuổi học cách nói lời xin lỗi như sau:

• Khen ngợi trẻ khi con biết nhận lỗi và nói lời xin lỗi.
• Xin lỗi đi kèm với khắc phục hậu quả, chẳng hạn con làm đổ nước, không chỉ xin lỗi, con còn phải lấy khăn lau sạch nước.
• Khuyến khích nói lời xin lỗi bằng cách khéo léo gợi ý, ví dụ: “Con làm bạn đau, con có thể làm bạn cảm thấy tốt hơn bằng cách nào?”.
• Mẹ và các người lớn trong nhà phải luôn làm gương cho con. Con biết nói xin lỗi với cha mẹ ông bà. Ngược lại người lớn cũng nên nói xin lỗi với con khi cần.

>> Mẹ xem thêm: 15 cách dạy con của người Do Thái đào tạo trẻ thành thiên tài

Dạy bé tinh thần trách nhiệm

Khi mẹ phân công công việc nhà cho bé hay nhờ con giúp làm những việc lặt vặt trong nhà, đó chính là mẹ dạy con sống có trách nhiệm.

Ngoài ra, mẹ hãy dạy trẻ 4 tuổi:

• Làm việc gì phải làm đến cùng.
• Dạy trẻ tự lập như tự ăn uống, mặc quần áo…
• Biết giữ lời hứa, tuân thủ những nguyên tắc trong gia đình.
• Tạo điều kiện để trẻ tự ra quyết định một số việc “vừa tầm” với con như chọn mua quần áo, đồ chơi…

Dạy trẻ ứng xử trên bàn ăn

Ở tuổi này, trẻ đã ngồi ăn chung bàn với cả nhà. Vì vậy mẹ cần dạy con phép lịch sự trên bàn ăn.

• Không vừa nhai vừa nói.
• Không chép miệng khi ăn.
• Mời người lớn trước khi ăn.
• Không chống tay trên bàn ăn hay gõ đũa muỗng tạo âm thanh.
• Nếu thức ăn quá xa, con có thể nhờ người lấy hộ và đừng quên cảm ơn.

3. Lời khuyên của bác sĩ để bé 4 tuổi phát triển tốt

3.1 Lưu ý đối với bé

Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), một số bệnh phổ biến nhất thường gặp ở trẻ 4 tuổi:

• Viêm họng.
• Viêm xoang.
• Nhiễm trùng tai.
• Nhiễm trùng da.
• Viêm phế quản.
• Viêm tiểu phế quản.
• Cảm lạnh, cảm cúm.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu.

>>> Mẹ có thể xem thêm: 15 thực phẩm phòng ngừa cảm cúm và coronavirus cho bé

Thành thử, mẹ cần chú ý đến ác dấu hiệu, cũng như cách chăm sóc trẻ khi con bị bệnh. Nhằm ngăn chặn tình trạng bệnh lý phát triển nặng hơn.

3.2 Cách chăm sóc bản thân dành cho mẹ

Cuộc sống có thể trở nên vô cùng bận rộn và hỗn loạn khi mẹ đang nuôi một trẻ 4 tuổi. Để giúp đối phó với những thách thức của giai đoạn này, mẹ cần biết cách chăm sóc bản thân.

Nhờ sự hỗ trợ của chồng hoặc các thành viên trong gia đình

Việc chăm sóc trẻ 4 tuổi sẽ tốn rất nhiều năng lượng và có thể khiến mẹ nhanh chóng mệt mỏi. Mẹ sẽ biết khi nào mình hết năng lượng.

Trong những lúc như vậy, mẹ có thể liên hệ để xem chồng, hoặc thành viên gia đình hoặc người trông trẻ có thể đảm nhận việc này trong một hoặc hai giờ hay không. Hãy dành một khoảng “me-time” để làm điều gì đó cho riêng mẹ.

>> Mẹ xem thêm: Cẩm nang yêu thương bản thân: 5 điều tiên quyết bạn nên bắt đầu

Mẹ cần tránh cảm giác bị cô lập

Để tránh bị cảm giác cô lập bao trùm, mẹ có thể dành thêm thời gian kể chuyện và trò chuyện với con. Hoặc mẹ cũng có thể gặp gỡ bạn bè là mẹ bỉm giống mình để chia sẻ cảm xúc. Biết đâu mẹ lại học được một số cách nuôi dạy trẻ 4 tuổi.

Mẹ nên có một mối liên hệ tin tưởng để sẵn sàng chia sẻ mọi lúc

Mẹ nên có một mối liên hệ mật thiết để mẹ sẵn sàng chia sẻ bất kỳ cảm xúc gì. Người đó có thể là chồng, cha mẹ, ông bà, bạn thân,… Việc này có thể giúp mẹ giảm bớt căng thẳng và lo lắng mỗi khi mẹ cảm thấy bế tắc khi nuôi dạy trẻ 4 tuổi.

Như vậy, để con phát triển lành mạnh, khi chăm sóc trẻ 4 tuổi, mẹ đừng quên những lưu ý về chế độ ăn uống cho bé. Ngoài ra, để chuẩn bị con vào lớp 1, mẹ hãy cho bé tập làm quen với mặt chữ và các phép tính trước nhé.