Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học: Cha mẹ nên là "la bàn"

Mỗi ngày, bạn sẽ khám phá nhiều hơn về đứa con thương yêu của mình, nhất là giai đoạn con đang lớn. Vậy đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học với thế giới xung quanh diễn ra như thế nào?

Những gì cha mẹ cần làm là bắc một “nhịp cầu” hết sức tế nhị để giao lưu với tâm hồn hãy còn non nớt và bé bỏng của trẻ. Từ đó, giúp trẻ có được định hướng đúng đắn để hoàn thiện và phát triển về mặt nhận thức sau này. Hãy cùng tìm hiểu xem chúng ta nên làm điều đó như thế nào nhé.

Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học: Chỉ thấy sự vật trước mắt

Từ khoảng 6 tuổi, trẻ bắt đầu thay đổi cách nghĩ về thế giới, biết rằng mình không còn là trung tâm của vũ trụ và xung quanh có nhiều điều mới lạ hơn cần khám phá. Khi quan sát sự vật diễn ra, nhận thức của trẻ vẫn còn mang tính đại thể, ít khi đi vào chi tiết và thường không ổn định.

Trẻ có thể nhận biết và phân biệt tương đối tốt về mặt hình ảnh, màu sắc, nhưng chưa biết phân tích một cách hệ thống và đi sâu vào bản chất của điều mình quan sát được. Ví dụ, trẻ em trong nhóm tuổi này thường không hiểu đầy đủ khái niệm về thời gian. Trẻ có thể biết rằng khủng long sống trên trái đất cách đây hơn 200.000 năm nhưng không thực sự hiểu khoảng thời gian đó là dài đến cỡ nào.

Về sự phát triển ghi nhớ, đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học là chỉ nhớ những sự kiện có vẻ bề ngoài gây ấn tượng về mặt cảm xúc, những điều được lặp đi lặp lại một cách máy móc. Ở những năm phát triển tiếp theo, sự ghi nhớ máy móc này sẽ được thay thế bằng cách ghi nhớ dựa trên mối quan hệ logic với nội dung hơn.

Ở lứa tuổi này, nhận thức của trẻ gắn liền với những điều ở đây và bây giờ, những sự việc trước mắt. Trẻ cũng không giỏi giải quyết vấn đề vì nó đòi hỏi tư duy trừu tượng, khả năng tưởng tượng và khả năng dự đoán nhu cầu và hành động. Vì vậy, trẻ sẽ cần sự hướng dẫn trực tiếp từ phụ huynh để hoàn thiện khả năng thích ứng với thế giới xung quanh hơn.

Cha mẹ nên “vừa dạy vừa dỗ”

Về mặt lý thuyết, cho đến lúc 8 tuổi, não của một đứa trẻ được coi là “siêu máy tính” bởi vì chúng đang tiếp nhận và học hỏi các kỹ năng mới với một tốc độ cực nhanh. Tuy nhiên, thực tế là mỗi đứa trẻ sẽ phát triển theo nhịp độ riêng của mình.

Trẻ phải mất 3 tháng để học cách đi bộ, chậm hơn những đứa trẻ khác, không có nghĩa là trẻ sẽ đứng sau những đứa trẻ đó về sự phát triển nhận thức. Quan trọng, cha mẹ vẫn là người đóng vai trò không thể thiếu trong việc thúc đẩy sự nhận thức của trẻ.

Điều cha mẹ cần lưu ý là luôn cân bằng giữa dạy bảo và dỗ dành. Bởi dù trẻ luôn cố tỏ ra là một đứa bé độc lập, trẻ vẫn cần rất nhiều tình yêu và sự quan tâm kịp thời của bạn. Kết nối với gia đình là điều quan trọng nhất trong cuộc đời của trẻ ở thời điểm này. Trẻ muốn sự công nhận từ bạn, muốn bạn tự hào về những thành tích mà trẻ đạt được và tất nhiên, việc chỉ trích hay những hình phạt không được trẻ ưa thích lắm.

Việc đưa con bạn đến trường không đủ để giúp trẻ học các kỹ năng giải quyết vấn đề mà trẻ cần. Điều tốt nhất bạn có thể làm cho con mình là ngồi xuống và học hỏi với chúng. Có những hoạt động hàng ngày đơn giản mà bạn có thể làm với con của mình để giúp phát triển nhận thức của trẻ sau đây:

• Nuôi dưỡng chúng trong một môi trường có tình yêu và sự tôn trọng. Trẻ em được yêu thương ít có khả năng phát sinh các vấn đề về hành vi và chúng thường học hành cũng như ứng xử tốt hơn ở trường.
• Nói chuyện với trẻ thường xuyên. Chơi với trẻ, ăn tối với trẻ và đọc truyện trước khi đi ngủ với trẻ hàng ngày. Tạo một thói quen gắn kết cho con bạn từ khi chúng còn nhỏ và duy trì điều này. Trẻ cần được quan tâm, chia sẻ để tinh thần thoải mái và cảm thấy an toàn.
• Hạn chế nghiêm ngặt trẻ chơi các trò chơi điện tử hoặc xem nhiều chương trình truyền hình trong suốt tuần học. Tắt máy ít nhất 2 giờ trước giờ đi ngủ. Việc tiếp xúc vô độ với các thiết bị truyền hình và giải trí gây bất lợi cho sự phát triển nhận thức của trẻ. Thậm chí, nó có thể gây ra sự uể oải, mệt mỏi khiến trẻ không tiếp thu tốt việc học ở trường.
• Trẻ em trong lứa tuổi tiểu học đang tò mò về thế giới và trẻ thích thú khi học những thứ mới. Bạn có thể giúp phát triển nhận thức của trẻ bằng cách trả lời các câu hỏi từ ngây ngô đến phức tạp của trẻ về mọi thứ.
• Cung cấp các hoạt động thúc đẩy kỹ năng giao tiếp và kỹ năng giải quyết vấn đề. Hãy cân nhắc tham gia vào các trại hè, các lớp học năng khiếu… Đây chính là những môi trường giúp trẻ học hỏi thêm những kiến thức mới từ bạn bè hoặc người thân.

Và cuối cùng, đừng để quá trình nhận thức của trẻ phải diễn ra trong sự mò mẫm, bản năng. Hãy dựa vào những hiểu biết của bạn về đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học để hỗ trợ và định hướng cho trẻ một cách đơn giản, đúng đắn, giúp trẻ phát triển nhận thức hoàn hảo nhất ở lứa tuổi này.